Idiomy

Idiomy czy wyrażenia  stanowią nie lada wyzwanie dla uczących się obcego języka, gdyż ich dosłowne tłumaczenie zazwyczaj nie oddaje właściwej treści. Ale to właśnie one nadają językowi kolor i sprawiają, że wypowiedź jest ciekawsza i bardziej oryginalna. A czasem trudno wręcz wyrazić coś dosłownie bez znajomości odpowiedniego wyrażenia. Dlatego tutaj znajdują się najczęściej używane holenderskie zwroty, idiomy i przysłowia.

IDIOMY  - IDIOMEN

***
in de gaten houden - mieć na oku, pilnować, obserwować

Als wij naar buiten gaan, moet ik mijn kinderen goed in de gaten houden. 
Kiedy wychodzimy na zewnątrz, muszę dobrze pilnować moich dzieci.

***
de puntjes op de i zetten - dokładnie i starannie zakończyć pracę, zadanie

Om de puntjes op de i te zetten, moet jij hier nog stofzuigen.
Żeby porządnie zakończyć pracę, musisz tu jeszcze odkurzyć.

***
de handen uit de mouwen steken - zakasać rękawy, zabrać się do roboty, starać się usilnie

Wij moeten allemaal de handen uit de mouwen steken om dit werk snel af te maken. 
Musimy wszyscy zakasać rękawy i zabrać się do roboty, żeby szybko zakończyć tę pracę.

***
hoe kom je daar nou bij - skąd ci to przyszło do głowy, (zdziwienie)

***
dat is verleden tijd - to już minęło, to już należy do przeszłości

Toen ik op school zat, hield ik van snoepjes. Maar dat is verleden tijd. 
Kiedy chodziłem do szkoły, uwielbiałem słodycze. Ale to już historia (= teraz nie przepadam już tak za słodyczami, jak w dzieciństwie).

***
geen sprake van - 1) Nie ma mowy!
                               2) To nie jest kwestia, nie mówimy o... , nie mówi się o...

Er is echter geen sprake van een ziekte, maar van een stoornissen.
To raczej nie jest  kwestia choroby, ale jakiegoś zaburzenia.

***
het eens zijn met iemand -  zgadzać się z kimś,

Ik ben het helemaal met je eens.
Zgadzam się z tobą calkowicie.

Ik ben het niet eens met de hoogte van de rekening.
Nie zgadzam się z wysokością rachunku.

***
eten wat de pot schaft - jeść, co podano; nie wybrzydzać

Kinderen van mijn zus moeten eten wat de pot schaft.
Dzieci mojej siostry muszą jeść to, co im podano.

***
een vinger aan de pols houden - trzymać rękę na pulsie, kontrolować

Als jij onervaren medewerkers hebt, moet jij een vinger aan de pols houden. 
Jeśli masz niedoświadczonych współpracowników, musisz trzymać rękę na pulsie.

***
als haringen in een ton - jak śledzie w beczce, w tłoku, w ścisku

De bus was vol, wij zaten als haringen in een ton. 
Autobus był pełny, siedzieliśmy jak śledzie w beczce.

***
bont en blauw - cały w siniakach

Mijn zoon was helemaal bont en blauw, toen hij gisteren thuis kwam. 
Mój syn był cały posiniaczony, kiedy wczoraj wrócił do domu.

***
in de war zijn - być zdezorientowanym,

Ik was helemaal in de war. Ik wist niet eens welke kant ik op moet. 
Byłem całkiem zdezorientowany. Nie wiedziałem nawet, w którym kierunku mam iść.

***
aan de slag gaan - zabierać się do roboty, zaczynać, przedsięwziąć

Je hebt nog veel te doen dus ga meteen aan de slag.
Masz jeszcze dużo do zrobienia, więc zabieraj się zaraz do pracy.

***
uit het hoofd kennen - znać na pamięć

Ik ken alle rivieren van Nederland uit mijn hoofd.
Znam na pamięć wszystkie rzeki Holandii.

***
iemand in de steek laten - zostawić kogoś, opuścić

Hij heeft zijn vrouw in de steek gelaten. 
On zostawił swoją żonę.

***
over koetjes en kalfjes praten - rozmawiać o mało ważnych rzeczach, zazwyczaj przed omawianiem zasadniczych tematów

Zij praatten even over koetjes en klafjes, en toen kwam hij ter zake. 
Rozmawiali chwilę o błahostkach po czym on przeszedł do rzeczy.

***
iemand om het leven brengen - pozbawić kogoś życia, zabić

De politie weet het nog niet, waarom hij haar om het leven bracht.
Policja jeszcze nie wie, dlaczego on ją zabił.

***
je neus ophalen - kręcić nosem, wyrażać niezadowolenie, przejaw arogancji

Hij haalt zijn neus ervoor op. 
On kręci na to nosem.

***
onder de knie hebben - opanować, umieć, znać

Hij heeft al Frans onder de knie.
On już zna francuski.

***
het kan me niet(s) schelen - jest mi to obojętne, dla mnie to bez różnicy, bez znaczenia

Het kan me niet schelen wat je doet of wat je zegt.
Dla mnie nie ma znaczenia to, co robisz ani to, co mówisz.

***
uit de hand lopen - wymknąć się spod kontroli

Mijn verjaardagfeest liep uit de hand.
Moje przyjęcie urodzinowe wymknęło się spod kontroli.

***
zich op zijn gemak voelen - czuć się swobodnie

Ik voel me niet op mijn gemak bij vreemden. 
Nie czuję się swobodnie w towarzystwie obcych osób.

***

PRZYSŁOWIA  - SPREEKWOORDEN 

De liefde van de man gaat door de maag - przez żołądek do serca

Beter voorkomen dan genezen - lepiej zapobiegać niż leczyć

Baat het niet dan schaadt het niet - nie pomoże, ale i nie zaszkodzi, warto spróbować

Oost west, thuis best - wszędzie dobrze, ale w domu najlepiej

10 komentarzy:

  1. Witam. W dość dobrej (wg mnie) książce do gramatyki niderlandzkiego znalazłem taki oto idiom:
    "Met paard en zaak" i tłumaczenie do niego było "Z całym dobytkiem". Mnie wydaje się jednak, że jeśli przetłumaczę to dosłownie to powstanie "Z koniem i sprawą", czy w charakterze dobytku nie powinno tu być raczej "zak" (pojedyncze a nie podwójne "a"? Po przetłumaczeniu otrzymujemy wówczas "Z koniem i torbą (tobołkiem, lub jakimkolwiek innym worem), co bardziej pasuje mi do dobytku. Niestety w google'ach tego nie mogę odnaleźć. Jeśli jest Pani w stanie to prosiłbym o rozwiązanie mojego problemu. Z poważaniem Ariel.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Nie spotkałam się nigdy z tym idiomem na żywo ani w żadnej książce, jednak po krótkim przeszukaniu znalazłam ten zwrot w kilku miejscach w internecie, zawsze zapisany "met paard en zak". Wiedząc, że Holendrzy nie przykładają żadnej wagi do poprawności językowej, nie daję głowy, iż właśnie ta forma (zak) jest tu poprawna ;) jednak byłabym skłonna przychylić się do tego logicznego tłumaczenia. Tym bardziej, iż forma "met paard en zaak" nie występuje nigdzie.
      A może ktoś z czytających ma pewność w tym zakresie? :) Chętnie poznam odpowiedź. :)

      Usuń
  2. Spytałam mojego męża - Belga. Zna to powiedzenie jako "Met paard en zak" czyli z kobyłką i torbą. W Belgii więc ten idiom funkcjonuje. Pozdrawiam!

    OdpowiedzUsuń
  3. Świetny blog. Osobiście, jako osobie początkującej w temacie Holandii, brakuje jedynie fonetycznego zapisu podanych powyżej zdań. Pozdrawiam

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Dziękuję za miłe słowa. Co do zapisu fonetycznego - próbowałam go wprowadzić na początku, jednak polski alfabet okazał się niewystarczający, a prawidłowego zapisu fonetycznego nie miałam okazji poznać.

      Usuń
    2. Źle się wyraziłem, miałem na myśli zapis audio, bo faktycznie, zapis fonetyczny zgodnie z polskim alfabetem może przynieść nie lada kłopoty ;)

      Usuń
    3. Zapis audio to już wyższa szkoła jazdy - nagrywanie i obróbka plików dżwiękowych to dla mnie ziemia nieznana ;)

      Usuń

Podziel się ze mną swoją opinią - z przyjemnością przeczytam Twój komentarz :) Podpisz się jednak proszę, zwłaszcza jeśli oczekujesz odpowiedzi.