Życie w NL

Wiem  z własnego doświadczenia jakim wyzwaniem jest przeprowadzka do innego kraju, zwłaszcza gdy tubylczego języka jeszcze się nie zna. Wszechobecna biurokracja może przerażać. Na szczęście w przypadku Polaków emigrujących do Holandii sprawa jest prosta - nie potrzebujemy pozwolenia ani na pracę ani ani na pobyt ze względu na wspólne członkostwo w Unii Europejskiej. Jest za to kilka innych formalności, które trzeba uregulować. I tutaj właśnie takie informacje będą się stopniowo pojawiać - co, gdzie i jak załatwić. 

1. Meldunek i numer BSN
2. Ubezpieczenie zdrowotne
3. DigiD
4. Rozliczenie podatku dochodowego
5. Zasiłek dla bezrobotnych

1. Meldunek i numer BSN
Po przyjeździe do Holandii trzeba się zarejestrować w urzędzie miejskim (gemeente), który zazwyczaj mieści się w ratuszu (stadhuis). Do meldunku potrzebny jest dowód tożsamości (paszport lub dowód osobisty) i odpis aktu urodzenia. Ten dokument najlepiej przedstawić na formularzu międzynarodowym, wtedy nie wymaga on tłumaczenia przysięgłego ani apostilli. Obecnie polskie Urzędy Stanu Cywilnego wydają takie akty bez problemu. Ponadto w zależności od sytuacji osobistej Holendrzy życzą sobie jeszcze kopię umowy o pracę, kopię umowy wynajmu lub poświadczenie osoby już zameldowanej, że przyjmuje nas pod swój dach. O te i inne wymagane dokumenty warto zapytać w urzędzie miejskim przed umówieniem się na spotkanie.
Kilka tygodni po spotkaniu przyjdzie do nas pocztą dokument potwierdzający rejestrację i nasz osobisty numer BSN (burgerservicenummer), kiedyś nazywany numerem Sofi. Ten numer to nasz holenderski PESEL I NIP razem wzięte - potrzebny jest do niemal każdej urzędowej czynności, jak również do założenia konta w banku czy wykupienia ubezpieczenia zdrowotnego.

2. Ubezpieczenie zdrowotne - zorgverzekering
W Holandii służba zdrowia jest prywatna i każdy jest zobowiązany do samodzielnego opłacania miesięcznych składek. Osoby niezarejestrowane dostają najpierw upomnienie, a po trzech miesiącach karę finansową. Ponadto w razie potrzeby opłacają same koszty leczenia. Ubezpieczyciela wybieramy sobie sami, a ceny ubezpieczenia można porównać  tutaj: http://www.verzekeringssite.nl/zorgverzekering. Samo bazowe ubezpieczenie (basisverzekering) jest dosyć drogie, dlatego osoby o niskich dochodach mogą ubiegać się o dopłatę do ubezpieczenia (zorgtoeslag). Dzieci do 18 roku życia są ubezpieczone za darmo.

Do wykupienia ubezpieczenia potrzebny jest dowód tożsamości, numer BSN i konto bankowe. Dowód ubezpieczenia stanowi karta (zorgpas), która jest jednocześnie Europejską Kartą Ubezpieczenia Zdrowotnego (European Health Insurance Card), więc również podczas odwiedzin w Polsce (lub w innym kraju europejskim) w razie nagłych wypadków jest honorowana w placówkach zdrowia. Dobrze ją mieć przy sobie podczas załatwiania różnych formalności (również tych nie związanych z leczeniem), bo dla obcokrajowca w Holandii to jedyny podręczny dokument z numerem BSN.

Przy okazji ubezpieczenia warto jeszcze wspomnieć o dwóch pojęciach:
premie - to znaczy składka, opłata za ubezpieczenie zdrowotne, samochodu itp. czyli coś, co my musimy zapłacić, a nie coś, co dostaniemy ;)
eigen risico - własne ryzyko - to kwota graniczna, pierwsze koszty leczenia w danym roku do wysokości tej kwoty płacimy sami. W  2013 wynosi ona 350 Euro.


3. DigiD
To internetowy podpis - indywidualny kod. Dzięki niemu bez wychodzenia z domu można załatwić większość formalności w instytucjach państwowych jak i niektórych prywatnych, np.: wymeldować się, zapisać się do urzędu pracy, złożyć wniosek o zasiłek lub zeznanie podatkowe itp.
DigiD można  dostać wchodząc na stronę: https://www.digid.nl/ i wybierając zakładkę: DigiD aanvragen. Do tego będzie potrzebny numer BSN i telefon. Po złożeniu wniosku przez internet przyjdzie pocztą w ciągu kilku dni kod aktywujący. DigiD traci ważność po trzech latach nieużywania, tak więc jedno zalogowanie się wystarczy, aby przedłużyć jego żywot na kolejne 36 miesięcy.

4. Rozliczenie podatku dochodowego - inkomstenbelasting
Rozliczeniami podatkowymi zajmuje się Urząd Podatkowy (Belastingdienst). Składanie zeznań podatkowych (aangifte inkomstenbelasting) nie jest obowiązkowe w Holandii, z wyjątkiem sytuacji, gdy dostaniemy wezwanie do rozliczenia lub mieliśmy dochód, od którego podatek nie został odprowadzony. Jednak często rozliczenie się jest korzystne, bo można otrzymać duży zwrot z zapłaconego już podatku. Zeznania można składać w formie papierowej, jak i wirtualnej - przez Internet, a cała procedura jest dużo prostsza niż rozliczenie się z polskim fiskusem. Ja rozliczałam się sama przez Internet i tę drogę polecam jako najszybszą i najłatwiejszą. 

Do sporządzenia zeznania potrzebujemy:
- jaaropgaaf (liczba mnoga: jaaropgave) - to roczne zestawienie osiągniętego dochodu i odprowadzonego podatku. Każdy pracodawca ma obowiązek wystawić takie zaświadczenie pracownikowi i zazwyczaj dostajemy je do rąk w lutym. W razie gdyby pracodawca się obijał lub spóźniał - możemy się posłużyć miesięcznym zestawieniem zarobków i zapłaconych składek za grudzień. Takie zestawienia (loonstrook, salarisstrook) obok danych za miesiąc zawierają również skumulowane dane za wszystkie poprzednie miesiące w danym roku, czyli dokładnie to samo, co jaaropgaaf. 
- DigiD - jeśli składamy zeznanie przez Internet. 
(O numerze BSN tu już nie wspominam, bo każdy pracownik jeszcze przed rozpoczęciem pracy (lub tuż po) musi go mieć.)

Do kiedy trzeba się rozliczyć?
Jeśli jesteśmy zobowiązani do złożenia zeznania, trzeba się z tego obowiązku wywiązać przed 1. kwietnia. Jeśli rozliczamy się z własnej inicjatywy, możemy to zrobić nawet do pięciu lat wstecz. 

Jak złożyć holenderskie zeznanie podatkowe (aangifte) przez internet? 
Ze strony
http://www.belastingdienst.nl/wps/wcm/connect/bldcontentnl/belastingdienst/prive/aangifte_doen/
ściągamy program rozliczeniowy na dany rok (np.: Aangifteprogramma 2012). Po zainstalowaniu programu  i zalogowaniu się do niego za pomocą kodu DigiD jest możliwość wybrania opcji automatycznego uzupełnienia danych. Wówczas pojawią nam się do skontrolowania nie tylko dane osobowe, ale również dochód i zapłacony podatek - czyli mamy połowę roboty z głowy. Wypełniony formularz można zapisać, zostawić do sprawdzenia na później lub od razu wysłać, posługując się znów kodem DigiD. 
Po trzech miesiącach od złożenia zeznania dostaniemy pocztą aanslag - potwierdzenie i wstępne wyliczenie podatku do zapłaty lub zwrotu, które powinno się zgadzać z aangifte - zeznaniem złożonym przez nas wcześniej. Po jakimś czasie przychodzi jeszcze definitieve aanslag - ostateczne rozliczenie i pieniądze (zwrot) są przelewane na konto :) Czasem przelew dostaniemy przed definitywnym rozliczeniem, ale z zastrzeżeniem, że  w wypadku różnicy, część lub całość kwoty trzeba będzie oddać. 

I jeszcze kilka pojęć, które są potrzebne do złożenia zeznania:
salaris - pensja, dochód
loon - wynagrodzenie, dochód
loon ZVW (Zorgverzekeringswet) - wynagrodzenie po odliczeniu składek na ubezpieczenia zdrowotne
loonheffing / ingehouden loonbelasting / premie volksverzekeringen - podatek od dochodu / potrącony podatek od dochodu / składki na ubezpieczenie społeczne
ingehouden bijdrage ZVW (Zorgverzekeringswet) - potrącone składki na ubezpieczenia zdrowotne
AOW - składka na emeryturę
reiskosten - koszty podróży

5. Zasiłek dla bezrobotnych - WW - uitkering
W wypadku utraty pracy w Holandii pomocy udziela UWV - het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen. Od niedawna wszystkie formalności związane z zasiłkiem można załatwić przez internet. Potem co prawda czasem trzeba się pojawić na jakimś obowiązkowym spotkaniu, ale nie trzeba nigdzie wstawać bladym świtem i na złamanie karku pędzić po numerek kolejkowy do PUPy ;) Prawo do zasiłku mamy po min. 6 miesiącach pracy. Wówczas możemy się spodziewać zasiłku na trzy miesiące. Przez pierwsze dwa miesiące dostaniemy 75% pensji, przez kolejne - 70%. Warto również wiedzieć, że o zasiłek można się ubiegać nie tylko w sytuacji, gdy tracimy cały dochód, ale również w wypadku utraty części etatu lub jednej z kilku prac.

Jak zarejestrować się do holenderskiego urzędu pracy (UWV) jako bezrobotny? 
To pierwszy krok obowiązkowy przed złożeniem wniosku o zasiłek. Robimy to przez internet, więc będzie potrzebny DigiD.
Ze strony
https://www.werk.nl/werk_nl/werknemer/uitkering-aanvragen/inschrijven
wybieramy ostatnią opcję z kropką:
i po jej kliknięciu przechodzimy do strony, gdzie logujemy się za pomocą kodu DigiD. Potem wypełniamy formularz, na razie dosyć ogólny. Na zapisanie się mamy czas do dwóch dni po ostatnim dniu pracy. Można też zarejstrować się wcześniej, jeszcze pracując. Po zapisaniu się będziemy mieli dostęp do swojej wirtualnej teczki (Werkm@p), z pocztą, agendą zadań, moim życiorysem, wybranymi wakatami itp. Nie jest to całkiem prywatna teczka, bo nasz coach może w każdej chwili sprawdzić nasze wysłane aplikacje, wpisać w agendę obowiązkowe spotkania lub wyznaczyć inne zadania. Do standardowych obowiązków bezrobotnego należy wysyłanie min. 4 aplikacji w miesiącu i przesłania informacji na temat wysłanych aplikacji do coacha za pomocą odpowiedniego formularza.

Jak złożyć wniosek o zasiłek dla bezrobotnych w Holandii?
Jak już jesteśmy zapisani, szukamy opcji WW-uitkering aanvragen. Jest w kilku miejscach na stronie https://www.werk.nl/werk_nl/werknemer/home. Ten wniosek możemy złożyć miesiąc przed zakończeniem pracy, a ostatecznie - tydzień po ostatnim roboczym dniu. Tym razem będziemy podawać wszystkie dane dotyczące naszych ostatnich miejsc pracy, pracodawców, zarobków, czasu pracy itp. Jeśli pracowaliśmy wcześniej w  Polsce, warto tam podać również te informacje. Wówczas będziemy musieli dosłać jeszcze (pocztą lub mejlem) świadectwo pracy (nie trzeba tłumaczyć - po polsku zrozumieją ;), ale dzięki temu okres wypłacania zasiłku będzie dłuższy. Po wypełnieniu i wysłaniu wniosku przez internet przyjdzie potwierdzenie pocztą, a po kilkunastu dniach - decyzja: czy przyznali zasiłek, w jakiej wysokości i na jak długo. Za tą decyzją przychodzi zazwyczaj pierwsza wpłata na konto. 

7 komentarzy:

  1. Dobrze wiedzieć że nie tylko w Polsce to wszystko jest udręką :) (mniejszą lub większą :P). A tak z ciekawości oc koszt ma jaki? Na samochód oczywiście?

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Na to pytanie nie potrafię odpowiedzieć, nie miałam własnego samochodu, nie miałam takiego problemu ;) Ale może ktoś z Czytelników wie?

      Usuń
    2. Koszt ubezpieczenia auta zależy od wielu czynników (rodzaj ubezpieczyciela, bezwypadkowość itp.) Najlepiej sprawdzić na https://www.independer.nl/autoverzekering/intro.aspx lub tego typu podobnej stronie.
      Świetny blog, cieszę się, że do Pani trafiłam :)
      Pozdrawiam

      Usuń
  2. oc w zależności od wieku kierowcy, od kiedy ma się prawo jazdy , ile lat bezszkodowej jazdy...wszystko jest sprawdzane przez ubezpieczyciela , który korzysta z wiedzy policji... mam 39 lat , bezszkodowo, bezkolizyjnie i za samochód dużych gabarytów płacę miesięcznie 44 euro

    OdpowiedzUsuń
  3. Czy ktos z Panstwa otrzymuje emeryture z Polski? Musze te dochody wpisywac w holenderskim Belastingaangifte? W zasadzie nie powinnam, bo polska emerytura jest opodastkowana w Polsce. Ale druga strona medalu jest taka, ze mieszkam i zyje w Holandii i tu otrzymuje zorg i huurtoeslag. Czy ktos z Was jest w takiej sdamej sytuacji?

    OdpowiedzUsuń
  4. Witam.

    Jestem zachwycona Pani blogiem, ktory jest niesamowita pomoca dla kazdego kto zaczyna przygode w tej Nibylandii :-)

    Mam prosbe, otoz bardzo bym chciala sie z Pania skontaktowac w pewnej sprawie, ale na sciezce prywatnej, nie na lamach blogu, czy bylaby taka mozliwosc, udostepnienie kontaktu do Pani? Bede bardzo wdzieczna, moj email : kasia301106@interia.pl

    OdpowiedzUsuń

Podziel się ze mną swoją opinią - z przyjemnością przeczytam Twój komentarz :) Podpisz się jednak proszę, zwłaszcza jeśli oczekujesz odpowiedzi.