Czas teraźniejszy w języku niderlandzkim - o.t.t.

Język niderlandzki ma w sumie osiem czasów, w tym pięć tych najczęściej używanych. Dziś przedstawiam pierwszy z nich - onvoltooid tegenwoordige tijd (o.t.t.) - czas teraźniejszy niedokonany w dosłownym tłumaczeniu, a przekładając z polskiego na "nasze" - po prostu czas teraźniejszy.

Zanim zaczniemy odmieniać czasowniki niderlandzkie, trzeba wiedzieć, że zbudowane są one zawsze z rdzenia (de stem) i z końcówki (de uitgang). Rdzeń zmienia się niewiele lub wcale, końcówka - jak kobieta - zmienną jest z natury ;) 

Zobaczmy, jak to wygląda w praktyce: 

maken - robić

rdzeń: maak-      końcówka: -en

 "a" w tym wyrazie to tzw. "długie a", akcentowane. Słychać to w wymowie. Rdzeń wyrazu najłatwiej znaleźć patrząc na pierwszą osobę liczby pojedyńczej - ik 

ik maak                

jij maakt

hij / zij / het / u maakt

wij maken

jullie maken

zij maken

Tak więc czas teraźniejszy można zapisać schematycznie w ten sposób:

ik - rdzeń

jij - rdzeń + t

hij / zij / het / u - rdzeń + t

wij - bezokolicznik

jullie - bezokolicznik

zij - bezokolicznik

Uwaga: końcówka t znika w drugiej osobie liczby pojedyńczej (jij), jeśli stosujemy szyk przestawny - zazwyczaj w pytaniach lub zdaniach złożonych (maak jij). 

Tak więc powiemy:

Jij maakt een taart. 

Robisz ciasto. 

Ale zapytamy w taki sposób:

Maak jij een taart? 

Czy robisz ciasto? 

W powyższy sposób odmienia się większość czasowników. Dla jasności rozłóżmy jeszcze kilka z nich na czynniki pierwsze:

koken - gotować

rdzeń: kook-      końcówka: - en

spelen - bawić się

rdzeń: speel-      końcówka: - en

leren - uczyć się

rdzeń: leer-        końcówka: - en

Widać wyraźnie zasadę odmiany, prawda? Od tej zasady jest jeden wyjątek:

Wyjątek: Gdy rdzeń czasownika kończy się na literę "t", opuszczamy końcówkę, żeby uniknąć podwójnego "t" na końcu wyrazu. Dotyczy to m.in. czasowników takich jak: 

kosten - kosztować

rusten - odpoczywać

praten - rozmawiać

Przykład: 

praten

rdzeń: praat-       końcówka: -en

ik praat

jij praat

hij / zij / het / u praat

wij praten

jullie praten

zij praten

Warto jeszcze zaznaczyć, że gdy używamy szyku przestawnego w przypadku tych czasowników, żadne "t" już nie znika! Końcówka "t" już zniknęła wcześniej i zostaje tylko "t" należące do rdzenia. Tak więc czasownik wygląda tak samo zarówno w zdaniu oznajmującym:

Jij praat met je moeder. 

czyt. Jaj prat meć je muder.

Rozmawiasz ze swoją matką.

jak i w pytaniu:

Praat jij met je moeder? 

czyt. Prać jaj meć je muder?

Czy rozmawiasz ze swoją matką? 

Różnica jest tylko w wymowie, bowiem tam, gdzie "t" na końcu wyrazu zbiega się z "jij" (met jij, praat jij) jest wymawiane jak "ć". 

Tyle na dziś wystarczy. To i  tak potężna dawka wiedzy jak na jeden raz. Zapewniam jednak, że to wszystko szybko wchodzi w krew temu, kto obraca się w holenderskojęzycznym środowisku. 

Następnym razem będzie coś lżejszego dla miłośników piłki nożnej ;)